عیب، ناهنجاری و عارضه ای است که بر اثر آسیبها و آفتها بر فرش و مواد اولیه آن وارد می شود و نه تنها از زیبائی این دستباف می کاهد، بلکه بهره دهی کامل و عمر مفید آن را نیز کاهش می دهد. ممکن است این عیبها در مرحله تهیه مواد اولیه، یا بافت فرش یا در مراحل نهایی چون حمل و نقل بوجود بیاید.
در اینجا، ابتدا انواع عیوبی که ممکن است در یک قالی بوجود بیاید، توضیح داده می شود و در بخش نحوه اصلاح عیوب سعی می شود، روش رفع این عیبها تا آنجا که امکان دارد، بررسی شود.
همچنین در انتهای مطلب، فیلم آموزشی در زمینه اصلاح بالازذگی و پایین زدگی برای دانلود موجود می باشد.
عیبهای قالی:
بالازدگی : بالازدگی یا به اصطلاح دراز شدن طول فرش به دلیل استفاده از مواد اولیه (خامه، تار و پود) نامناسب با رجشمار فرش مورد نیاز در هنگام بافت حاصل می شود گاهی ممکن است به علت عدم شناخت بافنده به مواد و اندازه های آن و یا عدم اطلاع کافی انباردار و یا حتی فروشنده مواد اولیه، موادی که در بافت قالی به کار می رود، متناسب با رجشمار فرش نباشد.
پائین زدگی: پپائین زدگی یا کوتاه شدن و یا به اصطلاح کوتاه نشستن قالی بعلت استفاده از مواد اولیه با متریک و نمره های نامتناسب با رجشمار فرش در فرش ایجاد می شود.
به هم خوردگی گل ها : اگر عمل بافت یا پود دادن و زدن دفتین در تمام مراحل بافت بطور یکنواخت انجام نگردد و یا اینکه بافت مطابق نقشه نباشد، در آخر کار بافت، متوجه عیبی به نام بهم خوردگی نقشه خواهیم شد که ممکن است یک گل در یک قسمت از قالی با گل مشابه و قرینه آن در قسمت دیگر از فرش تفاوت پیدا کرده باشد، این عیب در اثر عواملی از جمله عدم دقت بافنده و یا عدم تناسب مواد بارجشمار نقشه بوجود می آید.
پوکی (توخالی) : گاهی اوقات برای کاهش زمان بافت و یا صرفه جویی در مقدار مواد مصرفی مانند خامه و نخ و ابریشم و کاهش قیمت تمام شده قالی، ضخامت چله های آن را ضخیم تر از مقدار استاندارد آن تهیه و به کار می برند که در نتیجه قالی تولید شده، سبک، توخالی و نامرغوب خواهد شد و دوام و استحکام فرش کاهش می یابد.
پیچیدگی : اگر عمل دفتین زدن یکنواخت و یکسان زده شود، فرش تولیدی ایرادی را پیدا نخواهد کرد، اما در بعضی از مناطق کشورمان از جمله کردستان و بویژه بیجار، حسب عادت و فرهنگ خاص خود، این عمل دفتین زدن و کوبیدن آن مقداری بیشتر و قوی تر انجام می گردد که اینکار موجب انحراف قالی و ایجاد پیچیدگی در عرض و لوله شدن لبه های فرش در طول آن می شود که اغلب قابل اصلاح هم نیست.
ترنج داشتن: در اصطلاح قالیبافی به نقطه وسط قالی یعنی نقطه ای که کلیه زوایای فرش نسبت به آن نقطه مساوی و یکسان باشد، ترنج فرش گفته می شود. اگر در هنگام بافت کلیه جوانب بافت بطور یکسان و یکنواخت و هماهنگ نباشد، مشکل ترنج در فرش حاصل می شود که در اصطلاح می گویند فرش ترنج دارد و یا اینکه ترنج وسط نیست.
جویدگی : جویدگی یا بره بره بودن نوعی عیب در فرش است که در اثر استفاده از قیچی که کاملاً تیز و سالم نبوده و عمل قیچی زدن هم به طور صحیح انجام نشده است، حاصل می شود. بدین صورت که یک قسمت از فرش از صافی و یکنواختی بقیه قسمتهای آن برخوردار نیست. قیچی و قیچی کردن قسمت های بافته شده فرش از جمله مواردی است که باید با دقت و مهارت کافی انجام گیرد. اگر این موارد رعایت نشود “خواب فرش” یکدست نمی شود.
خلوتی: اگر متن فرش دارای طرح زیاد باشد و یا به اصطلاح پر کار باشد، کار بافت آن زیادتر می باشد. در واقع اگر متن فرش از طرح های متنوع و ظریف برخوردار باشد و تمام متن به عنوان مثال پوشیده از گل و بوته و … باشد، بافنده موظف است که با دقت و مهارت و صرف زمان بیشتری کار کند، حال اگر قسمتی از متن فرش نسبت به قسمت مشابه و یا قرینه آن تفاوت داشته باشد و خلوت تر باشد، می گویند فرش خلوتی دارد.
دورنگی : گاهاً، هنگام مشاهده متن بعضی از فرشها متوجه می شویم که قسمتی از متن آن در مقایسه با بقیه قسمت های فرش مذکور از لحاظ رنگ متفاوت است. این تفاوت ممکن است از کمتر از یک سانتی متر تا حتی نصف کل فرش باشد.
ذرتی شدن (ته خواب شدن): چنانکه در حین بافت روی گیری به وسیله قیچی، زیاد گرفته شود و ارتفاع پرز در سطح قالی بسیار کوتاه باشد به طوری که با لمس کردن دست، پرزها احساس نگردد این قالی عیب دار است، زیرا دوام قالی بعلت نداشتن پرز و کوتاه بودن آن به مراتب کم شده و از ارزش آن نیز می کاهد. این عیب گاهی در سرتاسر قالی و گاهی در قسمتهای مختلف قالی دیده می شود. ممکن است یک قالی بعلت کهنگی و فرسودگی دچار همچنین ایرادی شود.
رگه داشتن: رگه یا رگه دار شدن عیبی است که به صورت خط و یا خطوط باریک در سطح و یا پشت فرش نمایان می شود که این خطها دارای رنگی روشن تر و یا تیره تر و یا به طور کامل ناهماهنگ با سایر قسمت های متن و یا پشت فرش است. علت ایجاد این عیب را می توان از یک دست نبودن و یا از بدی رنگ خامه ها دانست.
رنگ آمیزی (بد رنگی) : هر گاه بین رنگ حاشیه و متن یا لچک ها و ترنج ها هماهنگی وجود نداشته باشد، قالی بد رنگ خواهد بود.
شانه داشتن (سرکجی): در برخی از فرشها، اگر از طول آنها راتا بنمائیم و یک نیمه طولی را بر روی نیمه دیگر قرار دهیم، متوجه می شویم که طول یک نیمه فرش بیشتر از سمت دیگر آن می باشد این حالت را سرکجی فرش می گویند.
شل شدن چله ها : در بعضی از مناطق ایران به دلایلی از جمله: انجام کارهای کشاورزی
کجی: کجی فرش هم یکی از عیوب قالی است که ممکن است بعلت کوبیدن بیش از حد گلیم بافی اولیه بافت باشد و یا استفاده از دار یا دستگاه قالیبافی نامرغوب و همچنین یکنواخت نبودن چله ها و شل یا سفت بودن بیشتر قسمتی با قسمت دیگر آن ممکن است چنین عیبی را ایجاد نماید و موجب شود که قالی تولیدی عیب کجی را که شامل شکم زدگی (به بیرون و یا به داخل متن) و یا «شمشیری شدن» (دارای انحنایی شبیه خمیدگی شمشیر) و … هست را پیدا کند.
کیسی یا کیستی: معمولاً در بعضی از قالیها در حاشیه های اول و آخر و همچنین حاشیه های بغل جمع شدگی قالی دیده می شود به نحوی که قالی در محل کیسی اضافه تر بنظر میرسد و برجسته است، این عیب را اصطلاحاً «کیسی» قالی می گویند. این نوع قالیها یا ضمن اینکه در محل کیسی ظاهر خوبی ندارند بیشتر در معرض سائیدگی قرار گرفته و زودتر پرزهای آن در ناحیه کیسی از بین میرود و علت بوجود آمدن این عیب در حاشیه های بغلی، قرار گرفتن شئیی در زیر دار مانند سرپرزهای اضافی و اشیاء دیگر است که در اثر فشار چله و دستگاه در آن محل به قالی کشش وارد شده و به اصطلاح جا باز می نمایم.
لوچه داشتن : لوچه نوعی عیب در فرش است. اگر یکی از گوشه های چهار گانه فرش نسبت به گوشه های دیگر آن تفاوت داشته باشد، اصطلاحاً می گویند فرش لوچه پیدا کرده است که حالت نوک کجی می باشد که از لحاظ عرض و طول مقداری بلندتر از سایر گوشه ها است و حالت لب آویزان را پیدا میکند. این عیب دراثر شل شدن چله ها و یا عدم دقت در زمان بریدن و جداسازی فرش بافته شده از دار یا هنگام پائین کشی فرش حاصل می شود.
تقلب در بافت فرش: ممکن است قالی تولیدی دارای انواع تقلب در گره هاباشد. مثل گره جفتی که در شمال خراسان رایج است یا «بی گره بافی» که در استان کرمان و بخشی از آذربایجان رایج است.
غلط بافی: گاهاً در اثر بی دقتی و یا نداشتن سواد نقشه خوانی، قالی دارای عیبهای غیر قابل اصلاح میگردد. مثلاً نقشه کامل بافته نمی شود یا جای لچک، ترنج عوض می شود و یا اینکه گلها و بندها شکل واقعی خود را از دست میدهند و بهم ریخته، می شوند.
علاوه بر عیبهای ذکر شده که در واقع ایرادات اساسی در یک قالی تولید شده هستند، ممکن است عیوب دیگری نیز در یک قالی دیده شود مثل بید زدگی یا سفیدک زدن قالی که دارای اهمیت کمتری هستند.
در اینجا فیلم آموزشی در زمینه اصلاح بالازدگی و پایین زدگی قرار دادم.دوستان عزیز می تونن به راحتی روی دکمه خرید کلیک کرده و فیلم مورد نظر رو دانلود و مشاهده کنن.
اندازه فایل: 11mb
قیمت:15۰۰۰ تومان
جهت خرید این فایل دکمه‌ی “خرید” را بزنید. بعد از پرداخت از درگاه بانک صادرات، لینک دانلود به آدرس ایمیل شما ارسال خواهد شد.
نکته : جهت دانلود راحت تر از Download Manager استفاده کنید تا در صورت قطع شدن ارتباط در طول دانلود بتوانید روند دانلود را مجدداً ادامه دهید. ضمناً لینک دانلود به مدت ۳ روز معتبر خواهد بود.
